Αποδέχομαι τον εαυτό μου γιατί είμαι ζωντανός, γιατί μπορώ να σκέφτομαι, να νιώθω, να υπάρχω. Δεν ταυτίζομαι με τις πράξεις ή τα λάθη μου. Έχω τη δυνατότητα να αξιολογώ τις συμπεριφορές και τα χαρακτηριστικά μου, αλλά ολόκληρη η ύπαρξή μου είναι τόσο σύνθετη που δεν χωρά σε μια απλή «βαθμολογία».
Κυνηγώ τους στόχους μου για να απολαμβάνω περισσότερο τη ζωή – όχι για να αποδείξω ότι αξίζω. Ακόμα και αν αποτύχω, αυτό δεν με καθιστά «αποτυχημένο». Η αξία μου ως άνθρωπος δεν εξαρτάται από αποτελέσματα, επαίνους ή κριτικές.
Αν βασίζεις την αξία σου στις επιτυχίες, τότε κάθε αποτυχία κινδυνεύει να κλονίσει την αυτοεικόνα σου. Αν εξαρτάσαι από την επιδοκιμασία των άλλων, τότε η διάθεσή σου θα ανεβοκατεβαίνει ανάλογα με τις κρίσεις ανθρώπων που μπορεί να μη σε γνωρίζουν καν πραγματικά.
Η αξία ενός ανθρώπου δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος. Δεν καθορίζεται από τίτλους, πτυχία, περιουσιακά στοιχεία ή γνώμες τρίτων. Είναι έμφυτη και αναφαίρετη – πηγάζει από το γεγονός ότι είμαστε συνειδητά όντα, μοναδικά μέσα στην ανθρώπινη ποικιλομορφία.
Γιατί να μη βαθμολογώ τον εαυτό μου;
Ο Albert Ellis, επισήμανε πως η γενικευμένη αξιολόγηση του εαυτού είναι λανθασμένη για τους εξής λόγους:
- Είναι υπεραπλούστευση
Ο εαυτός μας αποτελείται από αναρίθμητες εμπειρίες, σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές. Πώς μπορεί να συνοψιστεί κάτι τόσο πολύπλοκο σε μια απλή ετικέτα όπως «καλός» ή «κακός»; - Ο εαυτός αλλάζει διαρκώς
Καθημερινά μαθαίνουμε, εξελισσόμαστε, κάνουμε νέα πράγματα. Μια σταθερή αυτοαξιολόγηση δεν μπορεί να αποτυπώσει αυτή τη δυναμική. - Η ανάγκη για αυτοεπιβεβαίωση μάς παγιδεύει
Αν η αυτοεκτίμηση εξαρτάται από τη σύγκριση με άλλους ή από συνεχή επιτυχία, τότε γίνεται εύθραυστη. Όταν δεν ανταποκρινόμαστε στις προσδοκίες, απειλείται η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. - Η συνεχής αξιολόγηση οδηγεί σε ψυχολογική πίεση
Το να προσπαθείς να αποδεικνύεις διαρκώς την αξία σου, συχνά προκαλεί άγχος, φόβο αποτυχίας, ακόμα και αναβλητικότητα. Αντί να βοηθά, τελικά σε εμποδίζει να λειτουργήσεις αποτελεσματικά.
Από την Κριτική στην Αποδοχή
Αντί να προσπαθούμε να αξιολογήσουμε τον εαυτό μας συνολικά, μπορούμε:
- Να αξιολογούμε συγκεκριμένες συμπεριφορές (π.χ. “δεν ήμουν τόσο προετοιμασμένος όσο θα ήθελα”) χωρίς να γενικεύουμε (“είμαι αποτυχημένος”).
- Να μαθαίνουμε από τις εμπειρίες χωρίς να τις μεταφράζουμε σε απόδειξη προσωπικής αξίας ή απαξίας.
- Να αντιμετωπίζουμε την αποτυχία ως δεδομένο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας, όχι ως στοιχείο της ταυτότητάς μας.
Πρακτικές Ερωτήσεις Αναστοχασμού
Όταν κρίνετε αυστηρά τον εαυτό σας, ρωτήστε:
«Είμαι εγώ ως άνθρωπος ίσος με μια μόνο συμπεριφορά;»
«Πόσο δίκαιο είναι να ταυτίζω μια στιγμή με ολόκληρη την αξία μου;»
«Τι θα έλεγα σε έναν φίλο που ήταν στη θέση μου;»
«Πώς μπορώ να αξιολογήσω τη συμπεριφορά μου με ειλικρίνεια, αλλά χωρίς να μειώσω την αξία μου ως άτομο;»
Αν κάποιος με έβλεπε μόνο σε αυτή τη στιγμή, θα είχε πλήρη εικόνα του ποιος είμαι; Η απάντηση σχεδόν πάντα είναι όχι. Είσαι κάτι πολύ πιο μεγάλο και πολυσύνθετο από οποιαδήποτε πράξη σου – όσο καλή ή κακή κι αν είναι
Ασκήσεις Καλλιέργειας Αποδοχής
Καταγραφή Σκέψεων: Καταγράψτε περιπτώσεις όπου κρίνετε τον εαυτό σας αρνητικά και μετατρέψτε τις κρίσεις σε ουδέτερες παρατηρήσεις.
Εναλλακτικές Δηλώσεις: Αντί για “είμαι αποτυχημένος”, πείτε “δεν πέτυχα σε αυτό που ήθελα αυτή τη φορά”.
Υπενθύμιση Αξίας: Επαναλάβετε καθημερινά μια δήλωση αποδοχής, π.χ. «Έχω αξία επειδή υπάρχω — όχι επειδή πετυχαίνω ή αποτυγχάνω».
Αυτοσυμπόνια: Μιλήστε στον εαυτό σας όπως θα μιλούσατε σε κάποιον που αγαπάτε και υποστηρίζετε.
Κεντρικό Μήνυμα
Η αξία σας δεν αυξάνεται ούτε μειώνεται με βάση τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες σας.
Μπορείτε να στοχεύετε ψηλά, να μαθαίνετε από τα λάθη σας και να βελτιώνεστε — χωρίς να χρειάζεται να αποδεικνύετε την αξία σας.
Αυτό είναι το θεμέλιο της Ανεύ Όρων Αποδοχής Εαυτού: η κατανόηση ότι είμαστε άνθρωποι με αξία εκ των πραγμάτων.